چشم انداز انرژی‌های تجدیدپذیر از منظر حقوق مالکیت فکری؛ آزمونی فراروی حقوق ایران

خلاصه خبر:

تکاپوی تأمین انرژی از سوختهای فسیلی و تبعات منفی زیست محیطی آنها همچون تشدید گازهای گلخانه‌ای و مسأله گرمایش جهانی مدتهاست که کشورهای جهان را به سمت استخراج نیرو از منابع انرژی تجدیدپذیر سوق داده است. در این میان، نقش حقوق مالکیت فکری در گذار از سوی سوختهای فسیلی به سمت انرژی های تجدیدپذیر گامی مهم در راستای سیاستگذاری کاهش تغییرات اقلیمی ارزیابی می شود. فناوری ناشی از فرآوری انرژی از منابع طبیعی، اساساً دارایی فکری تلقی می‌شود و انحصار آن عمدتاً در اختیار کشورهای صنعتی است که تمایل چندانی به اشاعه آن ندارند. با این انگاره، مسأله این است که چه دورنمایی برای انرژی‌های تجدیدپذیر در مواجهه با حقوق مالکیت فکری می‌توان نوید داد؟ یافته ها حاکی از آن است که حقوق مالکیت فکری به عنوان یک مانع جدی در مسیر انتقال فناوری‌های پاک محسوب می‌شود. در مقابل، مکانیزم‌های مجوز اجباری و دکترین استیفای حق در کنار همکاری‌های بین‌المللی می‌توانند تا حد زیادی انحصار حاصل از حقوق مالکیت‌ فکری را تعدیل نمایند. برآمد تحقیق گواه آن است که اگر امنیت جهانی انرژی از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر هدفگذاری شود، می بایست برای حقوق مالکیت فکری نقشی میانه رو و فرعی قائل شد و تکنولوژی‌های مزبور را به مثابه «مال عمومی» انگاشت.