مرجع رسیدگی به جرائم درجه ۷ و ۸ اطفال تغییر کرد؟ / جزئیات صلاحیت دادگاه صلح در پروندههای زیر ۱۸ سال
مسئله مرجع صالح برای رسیدگی به جرائم اطفال و نوجوانان یکی از مهمترین پرسشهای حقوقی سالهای اخیر است، بهویژه پس از تصویب قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲ و تغییراتی که در حدود صلاحیت دادگاهها ایجاد کرد. براساس تفسیر جدید مواد ۳۰۴ و ۲۹۸ قانون آیین دادرسی کیفری و بند ۱۰ ماده ۱۲ قانون شوراهای حل اختلاف، در حوزههایی که دادگاه اطفال تشکیل نشده اما دادگاه صلح فعال است، رسیدگی به جرائم عمدی درجه ۷ و ۸ ارتکابی توسط افراد زیر ۱۸ سال، دیگر در دادگاه کیفری دو انجام نمیشود و مستقیماً در دادگاه صلح خواهد بود. نکته مهم اینکه حتی با انتقال صلاحیت به دادگاه صلح، تمامی امتیازات قانونی دادرسی ویژه اطفال، مطابق قانون، برای متهم حفظ میشود. این تغییر رویه، مسیر رسیدگی در پروندههای نوجوانان را روشنتر و تکلیف مراجع قضایی را مشخصتر کرده است.
آیا رسیدگی به جرائم اطفال و نوجوانان از نوع درجه هفت و هشت در صلاحیت محاکم صلح میباشد یا اینکه باید با کیفرخواست در محاکم کیفری دو ویژه اطفال و نوجوانان رسیدگی شود؟
با عنایت به عموم و اطلاق عبارت مذکور در صدر ماده ۳۰۴ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ و اختصاصی بودن دادگاه اطفال و نوجوانان، علی الاصول صلاحیت دادگاه اطفال و نوجوانان (جز در مواردی که به حکم قانون مستثنی شده نظیر ماده ۳۱۵ این قانون) منصرف از نوع جرم بوده و به کلیه جرایم این اشخاص در این دادگاه رسیدگی میشود. بر این بنیاد در صورت تشکیل دادگاه اطفال در حوزه قضایی شهرستان، رسیدگی به جرایم ارتکابی موضوع بندهای ۹ و ۱۰ ماده ۱۲ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۴۰۲ در فرضی که مرتکب طفل و فرد کمتر از ۱۸ سال تمام شمسی باشد، در صلاحیت دادگاه اطفال و نوجوانان است و مطابق قسمت اخیر تبصره ۲ ماده ۳۰۴ قانون آیین دادرسی کیفری چنانچه قبل از شروع به رسیدگی سن متهم از ۱۸ سال تمام تجاوز کند، رسیدگی به اتهام وی (چنانچه از جرایم موضوع بندهای ۹ و ۱۰ ماده ۱۲ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۴۰۲ باشد) در دادگاه صلح صورت میگیرد و با عنایت به ماده ۱۷ قانون شوراهای حل اختلاف، متهم از کلیه امتیازاتی که در دادگاه اطفال و نوجوانان اعمال میشود، بهرهمند میگردد.
از طرف دیگر با توجه به تبصره ماده ۲۹۸ که مطابق آن تا زمانی که دادگاه اطفال و نوجوانان در محلی تشکیل نشده باشد، به کلیه جرائم اطفال و نوجوانان به جز جرائم مشمول ماده ۳۱۵ این قانون در دادگاه کیفری دو یا دادگاهی که وظایف آن را انجام میدهد رسیدگی میشود و با توجه به اینکه بند ۱۰ ماده ۱۲ قانون لاحق و حاوی آخرین اراده قانونگذار است، لذا در حوزههای قضایی شهرستانی که دادگاه اطفال و نوجوانان تشکیل نشده؛ ولی دادگاه صلح تشکیل شده باشد، به جرائم عمدی درجه هفت و هشت که توسط افراد زیر هجده سال ارتکاب یافته باشد، نه در دادگاه کیفری دو، بلکه در دادگاه صلح رسیدگی خواهد شد. بدیهی است که در این حالت، متهم از کلیه امتیازاتی که در دادگاه اطفال و نوجوانان اعمال می شود، بهره مند می شود.