وضعیت فقهی حقوقی معاملات معارض حق مشتری در بیع متضمن شرط حفظ مالکیت

خلاصه خبر:

بیع یکی از کاربردی‌ترین عقود در جامعه است. به‌علت عدم تعادل کفه ترازوی حمایت قانونی میان حقوق بایع و مشتری، طرفین در عقد بیع شروطی را جهت جبران این عدم تعادل پیش‌بینی می‌کنند. یکی از این شروط شرط حفظ مالکیت است که درصدد حمایت از حقوق بایع است، سؤالی که دراین‌خصوص پاسخ به آن از اهمیت بسیاری برخوردار است این است که قبل از تحقق شرط (پرداخت ثمن) چنانچه معامله‌ای معارض با شرط مذکور ازسوی بایع نسبت به مبیع صورت گیرد، وضعیت حقوقی معامله مذکور چیست؟ عده‌ای از حقوق‌دانان قائل به عدم نفوذ معامله مذکورند. فرضیه ما این است که در فرض مذکور معامله معارض در وضعیت مراعی قرار دارد؛ زیرا با درج شرط مذکور و ازآنجایی‌که ماهیت حقوقی شرط مذکور نوعی تعلیق انتقال مالکیت مبیع است، حقی که برای مشتری ایجاد می‌شود حق عینی است و انجام معامله معارض توسط بایع قبل از تحقق معلق‌علیه  باعث این می‌شود که معامله معارض به‌علت وجود مانع (تعلق حق عینی برای مشتری نسبت به مبیع) در وضعیت مراعی باشد. در وضعیت مراعی تعیین وضعیت حقوقی دقیق معامله مجهول است تا اینکه تحقق یا عدم تحقق معلق‌علیه  مشخص شود. درصورت پرداخت ثمن توسط مشتری معامله معارض از همان تاریخ منفسخ می‌شود و درصورت عدم پرداخت ثمن توسط مشتری کشف می‌شود معامله معارض صحیح بوده است.