شیوهنامه نحوه جذب، آموزش، صدور، تمدید و لغو پروانه داوری و ضوابط تأسیس نهادهای داوری - پایگاه خبری اختبار
با استناد به مقررات بند (ج) ماده (۱۱۳) و ماده (۹) رئیس قوه قضاییه، «شیوهنامه نحوه جذب، آموزش، صدور و لغو پروانه داوری» و تأسیس نهادهای داوری به شرح زیر است:
ماده ۱- تعاریف و اصطلاحات به کار رفته در این شیوهنامه به شرح زیر است:
تبصره- در این شیوهنامه هر جا داور با داوری به کار رفت مقصود داور با داوری حرفهای است.
ماده ۲- فرایند صدور پروانه داور حرفهای به شرح ذیل است:
ماده ۴- صدور پروانه داوری منوط به استعفا از مناصب قضایی و مشاغل اطلاعاتی امنیتی، نظامی، انتظامی اداری قوه قضاییه و شاغل در محاکم دادگستری و تعزیرات حکومتی است.
تبصره ۱- عضویت در بسیج مانع از اعطای پروانه داوری نیست.
تبصره ۲- شاغلین در مناصب اداری و قضایی قوه قضاییه و مشاغل اطلاعاتی، امنیتی، نظامی، انتظامی، در صورت داشتن ۲۸ سال سابقه خدمت میتوانند تقاضای صدور پروانه کنند. در این صورت در مصادیق این ماده، پس از طی تشریفات قانونی، پروانه صادره تا زمان ارایه حکم بازنشستگی تودیع میشود.
تبصره ۳- مقامات موضوع ماده (۷۱) و همترازان آنها در دستگاه قضایی، قضات دیوان عالی کشور و قضات محکمه عالی انتظامی قضات و مدیران قضایی حائز گروه ۱۶ به بالا با هر میزان سابقه خدمت میتوانند تقاضای صدور پروانه کنند. در این صورت پس از طی تشریفات قانونی، پروانه صادره تا زمان ارایه حکم بازنشستگی تودیع میشود.
ماده ۵- معاون استان با استعلام مدارک متقاضیان از مراجع ذی صلاح نسبت به صحت سنجی ثبتنام اقدام می نماید.
ماده ۶- صلاحیتهای عمومی متقاضیان داوری حرفهای شامل تدین به دین مبین اسلام و التزام عملی به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ولایت مطلقه فقیه حسن شهرت به امانت دیانت و صحت عمل به عنوان فرد صالح با استعلام از حفاظت در هیأت صلاحیت با حضور رئیس کل (رییس گزینش استان معاون استان و مسئول حفاظت استان بررسی میشود.
تبصره- داوران اقلیتهای دینی موضوع اصل سیزدهم باید متدین به دین خود باشند.
ماده ۷- پس از تأیید صلاحیتهای عمومی ارزیابی علمی و مهارتی توسط هیات استانی از طریق مصاحبه یا آزمون انجام میشود.
ماده ۸- ارزیابی داوران حرفهای عمومی و تخصصی در دو بخش علمی و مهارتی انجام میشود. مواد ارزیابی داوران تخصصی به تناسب رشتههای تخصصی در هر دوره از سوی مرکز اعلام میشود و مواد ارزیابی داوران عمومی به شرح زیر است:
۲-۱ مهارت تصمیم گیری و حل مسأله و حل تعارض (ضریب ۳)
ماده ۹- ارزیابی در دو زمینه علمی (۶۰ امتیاز) و شخصیتی – مهارتی (۴۰ امتیاز) صورت می گیرد. شرط قبولی کسب حداقل ۶۰ درصد امتیاز در هر یک از دو زمینه است.
تبصره ۱- ارائه گواهی شایستگی با نصاب امتیاز لازم در زمینه شخصیتی – مهارتی از کانونهای ارزیابی شایستگی مورد تأیید مرکز پذیرفته میشود.
تبصره ۲- شرط قبولی اعضا و کارکنان شوراهای حل اختلاف در ارزیابی شایستگی و مصاحبه کسب حداقل هفتاد (۷۰) درصد امتیاز آخرین فرد قبول شده در استان است.
ماده ۱۰- هیأت استانی جهت ارزیابی شایستگی علمی و مهارتی متقاضی در دادگستری کل استان با نظارت معاون استان تشکیل میشود و اعضای آن عبارتند از:
تبصره- در استانهایی که در هر نوبت بیش از ۱۰۰ متقاضی داوری حرفهای داشته باشند، به درخواست رییس کل و تأیید مرکز، امکان تشکیل بیش از یک هیات استانی وجود دارد.
ماده ۱۱- معاون استان برای انجام ارزیابی در داوری حرفهای تخصصی از دو کارشناس رسمی دادگستری با تجربه یا دو عضو هیأت علمی مشهور به توان علمی و کارشناسی در رشته مربوط، پس از تأیید معاونت با حق رای دعوت میکند.
ماده ۱۲- فرایند ارزیابی و مصاحبه به صورت مکتوب ثبت و با تجهیزات الکترونیکی ضبط و به مدت دو سال نگهداری میشود و سؤالات و پاسخها به صورت واضح در اوراق مصاحبه درج میشود تا در صورت وجود اعتراض، قابل مراجعه در هیأت مرکزی باشد.
ماده ۱۳– دبیر هیأت موظف است از طریق پیامک رایانامه با طرق مشابه نسبت به دعوت متقاضیان اقدام نماید و از مطلع شدن آنها اطمینان حاصل کنند و مدارک (هویتی) آنها را دریافت، بررسی و پس از تکمیل کاربرگ اطلاعات فردی در پرونده متقاضی ضبط نماید.
ماده ۱۴- قضات دارای ۱۰ سال سابقه قضاوت و اعضای شورای مشورتی داوری موضوع بند (۲) و (۴) ماده (۴) دستورالعمل از شرکت در مصاحبه آموزش و کارورزی معافند.
تبصره- قضات دارای حداقل ۵ سال سابقه قضایی در صورت داشتن سوابق وکالت سردفتری و هیأت علمی میتوانند با تجمیع سوابق از معافیت مذکور استفاده نمایند.
ماده ۱۵- اعضای هیأت علمی دانشگاه با حداقل درجه دانشیاری، پس از تأیید هیأت مرکزی از مصاحبه و آموزش معاف هستند.
ماده ۱۶- جلسه هیأت استانی با حضور سه عضو رسمیت می یابد و صورت جلسه در زمان مصاحبه توسط دبیر بر اساس نظر اعضا تکمیل میشود و به امضای همه اعضا می رسد. هر یک از اعضا که نظر متفاوتی با سایر اعضا داشته باشد میتواند نظر خود را در محل مربوط بنویسد.
تبصره- حضور نماینده مرکز و روان شناس در جلسه ارزیابی الزامی است.
ماده ۱۷- معاون استان تصویر صورت جلسه ارزیابی را به اداره کل ارسال میکند. نماینده مرکز نیز گزارش چگونگی ارزیابی صورت گرفته و نتیجه ارزیابی را به اداره کل ارسال می نماید. اداره کل صورت جلسه ارزیابی را با گزارش نماینده مرکز تطبیق میدهد، چنانچه مغایرتی نبود، پس از تایید معاونت نتایج را به معاون استان اعلام می نماید و در صورت احراز مغایرت مراتب را جهت اخذ توضیح به معاون استان اعلام میکند و تصمیم نهایی در هیأت مرکزی اتخاذ می گردد.
ماده ۱۸- معاون استان نتیجه ارزیابی پذیرفته شدگان را از طریق پیامک با رایانامه با سایر روشها به صورت اطمینان بخشی به اطلاع آنان می رساند.
ماده ۱۹- هیأت مرکزی با ترکیب زیر در مرکز تشکیل میشود:
تبصره- در داوری تخصصی از دو عضو هیأت علمی با کارشناس با تجربه به انتخاب رئیس مرکز به عنوان عضو هیات دعوت میشود.
ماده ۲۱- متقاضیانی که در هر یک از دو زمینه دانشی و مهارتی کمتر از ۵۰ درصد امتیاز کسب کنند حق اعتراض ندارند. متقاضیانی که بالاتر از ۵۰ درصد تا ۶۰ درصد در هر یک از دو زمینه امتیاز کسب کرده اند، میتوانند ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ تصمیم هیات استانی اعتراض خود را به صورت مستدل و مکتوب از طریق معاون استان به هیأت مرکزی ارسال کنند.
ماده ۲۲- رسیدگی به اعتراض در هیأت مرکزی بدون دعوت از متقاضی انجام میشود، مگر اینکه هیأت مذکور حضور وی را لازم بداند، در این صورت رسیدگی با تعیین وقت و دعوت از متقاضی انجام میشود. عدم حضور او موجب تأخیر در رسیدگی و اتخاذ تصمیم نیست.
ماده ۲۳- آرای هیأت مرکزی قطعی است و نظر اکثریت ملاک اعتبار است. در صورت تساوی آراء رای گروهی که رئیس هیات در آن است، ملاک عمل خواهد بود.
ماده ۲۴- نخبگان دارای یکی از شرایط زیر در هیأت مرکزی مورد ارزیابی قرار میگیرند:
تبصره- سایر اشخاصی که احتمالاً شرایط نخبگی را دارند، در شورای مشورتی مطرح و در صورت احراز نخبگی مطابق شروط این ماده ارزیابی خواهند شد.
ماده ۲۵- عدم حضور متقاضی در زمان ارزیابی به منزله انصراف است، مگر اینکه عذر موجه داشته و ظرف حداکثر یک ماه از تاریخ ارزیابی آن را به دبیر هیأت ارائه نماید.
ماده ۲۶- پس از اعلام اسامی پذیرفته شدگان از سوی اداره کل به معاون استان، دوره آموزش ابتدای خدمت آنان با معرفی معاون استان به کانون داوران و یا مؤسسات علمی و دانشگاهی معتبر آغاز میشود.
ماده ۲۷- شرکت در دوره آموزشی ابتدای خدمت برای تمامی متقاضیان داوری مطابق شیوهنامه آموزش مرکز الزامی است مگر این که هیأت مرکزی افرادی را بی نیاز از آموزش اعلام کنند.
تبصره- در صورتی که پذیرفته شدگان گواهی معتبر گذراندن دورهها را ارائه دهند میتوانند به تشخیص معاون استان از معافیت شرکت در دوره آموزشی مزبور استفاده کنند. اما می بایست در اولین آزمون پایان دوره آموزش ابتدای خدمت شرکت و امتیاز لازم را کسب کنند.
ماده ۲۸- طول دوره آموزشی ابتدای خدمت با توجه به سوابق حرفهای و علمی متقاضیان بنا به پیشنهاد شورای مشورتی داوری حداکثر ۶ ماه است و سرفصلهای آموزشی و نحوه اجرای آن در شیوهنامه آموزشی مرکز تعیین میشود.
ماده ۲۹- مواد و سرفصلهای آموزش ضمن خدمت در دو بخش الزامی و اختیاری به پیشنهاد شورای مشورتی به تصویب شورای آموزشی مرکز می رسد و با تأیید معاون استان توسط کانونهای داوری و مؤسسات معتبر علمی بر اساس ضوابط مرکز اجرا میشود.
ماده ۳۰- قبولی در آزمون پایان دوره آموزشی منوط به کسب امتیاز ۱۲ برای هر درس و در آموزش ابتدای خدمت میانگین امتیاز ۱۴ از ۲۰ در کل دروس است.
ماده ۳۱- معاون استان قبول شدگان در آزمون پایان دوره آموزشی ابتدای خدمت را برای دوره کارورزی بر اساس ضوابط آموزشی مرکز به محاکم و واحدهای اجرای احکام حقوقی معرفی میکند. اشخاص مشمول مکلفند گزارش روزانه کارورزی خود را پس از تأیید مقام قضایی مربوط به معاونت استان ارائه نمایند. معاون استانی اسامی کارآموزانی که موفق به طی دوره کارورزی شده اند را جهت صدور پروانه به اداره کل اعلام می نماید.
ماده ۳۲- پس از موفقیت در دوره آموزش ابتدای خدمت و کارورزی برای متقاضیان، پروانه داوری حرفهای با امضای رئیس مرکز صادر میشود. مدت اعتبار پروانه سه سال است و در صورت بقای شرایط داوری و داشتن عملکرد کمی و کیفی مناسب هر سه سال یک بار تمدید میشود.
تبصره- اعتبار پروانه قائم به شخص و غیر قابل انتقال است.
ماده ۳۳- مرکز برای داور شناسه مخصوصی تعریف میکنند که نشان دهنده حوزه فعالیت وی در استان شهرستان و هویت اوست.
تبصره- در صورت تقاضای داور جهت جابه جایی حوزه فعالیتش موضوع همراه با ذکر دلایل به اداره کل اعلام و آن اداره کل پس از اخذ نظر معاونان استانهای مبدا و مقصد با تأیید معاونت اتخاذ تصمیم می نماید.
ماده ۳۴- داوران در رشتههای فنی و تخصصی برای انجام داوری در هیات داوری تخصصی دارای یک عضو حقوقدان جذب میشوند و انشای رأی با عضو حقوقدان است. امکان داوری تخصصی منفرد جز با تراضی صریح طرفین اختلاف و اعلام به کانون مربوطه وجود ندارد.
ماده ۳۵- در صورت صدور حکم قطعی از هیأت انتظامی رسیدگی به تخلفات داوری مبنی بر لغو پروانه با صدور حکم قطعی محکومیت در هر نوع جرایم عمدی در حال انجام داوری با به سبب آن و با ارتکاب جرایم عمدی درجه ۵ و بالاتر حسب مورد پروانه داوری توسط مرکز لغو می گردد. احراز مصادیق این ماده بر عهده هیات مرکزی است.
ماده ۳۶- تعداد نهادهای داوری مورد نیاز در حوزههای قضایی بر اساس شاخصهای اعلامی مرکز توسط معاونت پیشنهاد و پس از طرح در جلسه شورای مشورتی به تصویب رئیس مرکز می رسد.
ماده ۳۷- اخذ مجوز برای نهادهای داوری منوط به ثبتنام از طریق سامانه مرکز ملی صدور مجوزها پس از طی فرایند مربوط و تأیید مرکز است.
ماده ۳۸- در اجرای مقررات بند (۲) ماده (۲) و ماده (۹) دستورالعمل و به منظور بررسی و اعلام نظر در مورد صلاحیت متقاضی تأسیس یا تمدید پروانه نهاد داوری شورای استانی داوری در استانها با ترکیب ذیل تشکیل میشود.
ماده ۳۹- دارندگان پروانه داوری حرفهای و اشخاص حقوقی دارای شرایط قانونی میتوانند تقاضای خود را برای تأسیس نهاد داوری با توسعه موضوع فعالیت درباره داوری حرفهای با رعایت ماده (۶) دستورالعمل و تبصره (۲) آن به معاونت استان ارائه دهند تا موضوع را در شورای استانی مطرح کند و نظر آن شورا را به ضمیمه نظر حفاظت و اطلاعات در مورد صلاحیت متقاضی برای تصدی مدیریت نهاد داوری به اداره کل ارسال کند تا در هیأت مرکزی مطرح گردد و در صورت وجود شرایط موافقت اصولی صادر گردد.
تبصره- در خصوص سازمان داوری متقاضی میتواند به طور مستقیم از طریق اداره کل نیز اقدام کند. در این صورت اداره کل از شورای استانی داوری در مورد صلاحیت متقاضی استعلام میکند.
ماده ۴۰- هیات مرکزی ضمن استماع توضیحات متقاضی با مدیر عامل شخص حقوقی یا نماینده آن و بررسی مفاد اساسنامه یا مقرره مربوط به تأسیس آن ظرف حداکثر یک ماه از تاریخ وصول درخواست، در صورت داشتن شرایط نظر خود را برای صدور موافقت اصولی به رئیس مرکز می دهد. نام نهاد داوری محدوده جغرافیایی فعالیت و حوزه عمومی با تخصصی آن در موافقت تعیین میشود. مدت اعتبار موافقت نامه سه ماه است و در طی آن نهاد متقاضی باید اقدامات زیر را انجام دهد.
تبصره- در صورت وجود عذر موجه مهلت یادشده در این ماده برای یک بار و به میزان حداکثر سه ماه قابل تمدید است و در صورت عدم انجام تکالیف یاد شده ظرف مهلت مقرر موافقت اصولی باطل است.
ماده ۴۱- مفاد اساسنامه و هرگونه تغییر در آن و همچنین انحلال شخصیت حقوقی نهاد داوری باید به تایید هیأت مرکزی برسد.
ماده ۴۲- به جز در موارد خاص از قبیل داوریهای بینالمللی کلیه داوران نهادهای داوری و مدیر عامل آنها باید از میان اشخاص دارای پروانه داوری حرفهای انتخاب شوند و تغییر مدیر عامل باید به تأیید هیات مرکزی برسد. نهاد داوری مکلف است در زمان دریافت پروانه یکی از داوران حرفهای دارای شرایط را به عنوان کفیل نهاد معرفی نماید تا در وقت ضرورت نسبت به مدیریت آن اقدام کنند.
ماده ۴۳- در صورت انجام تکالیف مندرج در موافقت اصولی ظرف مهلت مقرر و احراز سایر شرایط پروانه الکترونیک تأسیس نهاد داوری صادر میشود. مدت این پروانه سه سال است و در صورت تقاضای مدیر مسئول بقای شرایط و داشتن عملکرد کمی و کیفی مناسب تمدید میشود.
ماده ۴۴- دارندگان پروانه داوری حرفهای با معرفی دو داور حرفهای به عنوان همکار و داشتن یکی از شرایط زیر برای مدیر عامل میتوانند برای تأسیس مؤسسه داوری حرفهای درخواست نمایند.
تبصره- شرایط مندرج در ماده فوق الذکر برای شهرهای کمتر از یک صدهزار نفر جمعیت الزامی نیست.
ماده ۴۵- برای تأسیس مرکز داوری معرفی حداقل چهار داور دارای پروانه حرفهای به عنوان همکار و داشتن یکی از شرایط زیر برای مدیر عامل الزامی است.
ماده ۴۶- برای تأسیس سازمان داوری معرفی حداقل هفت داور حرفهای و یک داور در سطح بینالمللی (با تأیید شورای مشورتی) و داشتن یکی از شرایط زیر برای مدیر عامل الزامی است.
ماده ۴۷- مرکز برای هر یک از نهادهای داوری شناسه مخصوصی تعریف می کنند که نشان دهنده محدوده جغرافیایی شهرستانی استانی ملی و فراملی فعالیت آنهاست و صرفاً در محدوده جغرافیایی تعیین شده در پروانه به حل اختلاف و داوری خواهد پرداخت.
ماده ۴۸- اشخاص زیر میتوانند نسبت به صلاحیت داور با نهاد داوری اعلام تردید نمایند. در این صورت موضوع با ذکر ادله در هیأت مرکزی مطرح و حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ اعلام تردید تصمیم مقتضی اخذ و نتیجه به اشخاص مربوط ابلاغ میشود:
ماده ۴۹- عملکرد کمی و کیفی داوران حرفهای و نهادهای داوری به طور مستمر توسط معاون استان پایش میشود. در پایان هر سال برای هر یک از داوران و نهادهای داوری کارنامه ارزیابی عملکرد بر اساس معیارهایی نظیر حسن رفتار و رعایت شئون داوری میزان فعالیت پایبندی به قوانین و مقررات داوری به ویژه درباره تعرفه حق الزحمه، وضعیت اتقان آرا و زمان رسیدگی صادر میشود و نسخه ای از آن به اداره کل ارسال میشود.
ماده ۵۰- اداره کل گزارش ارزیابی نهادهای داوری را جهت بررسی در هیأت مرکزی مطرح میکند و نتیجه بررسیها به رئیس مرکز ارائه میشود.
ماده ۵۱- پس از صدور تعداد سی پروانه داوری برای اشخاص حقوقی با حقیقی در تهران و تعداد ده پروانه داوری در سایر استانها، مجمع عمومی مؤسس کانون داوران هر استان با دعوت و نظارت معاون استان تشکیل میشود. اساسنامه پیشنهادی استان در هیأت مرکزی بررسی و پس از تأیید توسط متقاضی ثبت می گردد.
ماده ۵۲- مرکز میتواند برای متقاضیان دارای شرایط پروانه داور میانجیگر صادر کند.
ماده ۵۳- هزینه صدور پروانه داوری و تمدید آن برای اشخاص حقیقی معادل ۶۵ برای موافقت اصولی اشخاص حقوقی معادل ۱۳۰ و موافقت قطعی آن ۱۳۰ مزد یک کاری عادی است.
این شیوهنامه در ۵۳ ماده، ۱۸ تبصره و ۶ پیوست در تاریخ ۱۴۰۴/۹/۹ به تصویب رئیس مرکز حل اختلاف قوه قضاییه رسید و از تاریخ ابلاغ لازم الاجراست و شیوهنامه مصوب ۱۴۰۲/۰۹/۲۸ منسوخ می گردد.