حقوق بشر به سبک آمریکا؛ نژادپرستی در برخوردهای غیرانسانی با مهاجران به بهانه استرداد
حضور دوباره دونالد ترامپ در کاخ سفید از ژانویه ۲۰۲۵ با صدور دستورها و فرمانهای اجرایی همراه شد که نگرانیهای جدی را بهویژه در زمینه حقوق بشری ایجاد کرد؛ یکی از جنجالیترین و بحثبرانگیزترین فرمانهای صادرشده در رابطه با موضوع مهاجرت بود.
ترامپ از زمان آغاز کارزار انتخاباتی خود برای ریاست جمهوری ۲۰۲۴ موضوع مهاجرت را در رأس وعدههای خود قرار داده و در این چارچوب حملهها، توهینها و لفاظیهای مختلفی را متوجه مهاجران کرد؛ سیاستهای ضد مهاجرتی چهلوهفتمین رئیس جمهور آمریکا در ماههای گذشته دامنه گستردهتری یافت و به لشکرکشیهای نظامی و برخوردهای خشونتبار و در برخی موارد مرگبار علیه مهاجران منجر شد.
ابراز نگرانیها، انتقادها، هشدارها و توصیههای نهادها و سازمانهای حقوق بشری درباره تشدید رویکردهای خشونتبار علیه مهاجران بهویژه اتباع کشورهای غرب آسیا ازجمله ایران با حرکت شتابان دولت ترامپ در مسیر نقض حقوق بشری این افراد شدت یافت.
در عین حال، دادههای دولت آمریکا نشان میدهد که برخورد با مهاجران ایرانی از زمان حضور دوباره ترامپ در کاخ سفید رشد قابل توجهی داشته است؛ در همین چارچوب گزارشهای متعددی از برخوردهای خشن با مهاجران ایرانی ازجمله ضربوشتم یک پیرمرد ایرانیتبار، بازداشت خشونتبار پزشک ایرانی در مقابل چشمان فرزند خردسالش، ... منتشر شدهاند.
این بازداشتهای خشونتبار عمدتا به دلیل ادعایی نقض قوانین مهاجرت انجام شدهاند؛ اخراج شهروندان ایرانی از آمریکا در ادامه سیاستهای ادعایی یادشده این کشور انجام شد.
در همین چارچوب نخستین هواپیمای حامل ۵۳ شهروند ایرانی هشتم مهر ۱۴۰۴ وارد ایران شد و دومین پرواز برای بازگشت ۵۵ شهروند ایران نیز یکشنبه شب، ۱۶ آذر ۱۴۰۴ انجام شد.
شصتی کریمی با اشاره به گزارشهای موثق درباره بدرفتاری مراجع امنیتی و انتظامی آمریکا با اتباع خارجی که به زعم آنها مشمول اخراج از آمریکا میشوند، گفت: متاسفانه موارد متعددی از ضربوشتم و برخوردهای غیرانسانی با اتباع خارجی و مهاجران در آمریکا گزارش شده که نشاندهنده نگاه نژادپرستانه نهادینهشده در نظام حکمرانی آمریکا است؛ در رابطه با اتباع ایرانی نیز گزارشهای زیادی از برخوردهای غیرانسانی با آنها دریافت کردهایم و در رابطه با گروهی که در مهرماه به ایران بازگردانده شدند، حتی در حین انتقال به ایران نیز با آنها بدرفتاری شده بود که مراتب طی مکاتبات رسمی مورد اعتراض قرار گرفت و ثبت شد.
مدیرکل کنسولی وزارت امور خارجه با اشاره به اهتمام این وزارتخانه نسبت به حفظ کرامت و حرمت اتباع ایرانی در خارج از کشور، تاکید کرد: برای دفتر حفاظت منافع ایران در واشنگتن و نمایندگیهای دیپلماتیک در کشورهایی که محل گذر و انتقال این ۵۵ تبعه ایرانی هستند دستورالعملهای لازم برای اطمینان از رفتار مناسب و انسانی با این افراد در حین انتقال به ایران صادر شده است.
وی تصریح کرد: ما میدانیم که در این یک سال اقدامهای نژادپرستانه علیه اتباع خارجی خصوصا اتباع کشورهای منطقه ما و بهویژه ایران تشدید شده است؛ اتباع ایرانی به بهانههای مختلف در معرض آزار قرار گرفتند.
سخنگوی وزارت امور خارجه ادامه داد: این دومین گروهی است که طی چند ماه اخیر به ایران بازگردانده میشوند؛ روندهای مربوطه انجام شد؛ ما میتوانیم درک کنیم این شهروندان ایرانی بعد از اینکه تحت فشار زیادی از طرف مراجع ذیربط آمریکایی قرار گرفتند، به دفتر حفاظ منافع ما در واشنگتن مراجعه و تمایل خود را برای بازگشت به میهن اعلام کردند؛ قاعدتا هر ایرانی هر جای جهان که باشد، آزاد است هر زمانی که بخواهد به ایران بازگردد؛ دفتر حفاظت منافع ما تسهیلات لازم را فراهم کرده و ظرف روزهای آینده حدود ۵۰ تا ۵۵ نفر از اتباع ایرانی به ایران باز خواهند گشت.
بقایی اظهار کرد: این واقعیت موضوع است، اما گزارشها نشان میدهد که در یک سال اخیر بیش از ۵۰۰ هزار نفر از اتباع کشورهای مختلف به همین عناوین به کشورهای دیگر یا به کشورهای خود بازگردانده شدند؛ در رابطه با ایرانیان این یک امر مشهود برای ما است که بنا به انگیزههای سیاسی این فشارها انجام میشود و سیاستهای ضدمهاجرتی که مغایر با قوانین حقوق بشری است.
ازسوی دیگر ابوالفضل مهرآبادی، رئیس دفتر حافظ منافع ایران در واشنگتن در گفتوگو با صداوسیما با اشاره به تماس و ملاقات با اتباع ایرانی بازداشتشده در بیش از ۱۴ زندان سراسر آمریکا، گفت: شماری از شهروندان ایرانی بازداشتشده در این چارچوب به جای اتلاف عمر در زندان یا اعزام به کشور ثالث، تصمیم به بازگشت به کشور گرفتهاند.
به گفته وی، دولت فعلی آمریکا موضوع اخراج را خیلی جدیتر نسبت به دولتهای قبلی اتخاذ کرده است؛ در دولتهای قبلی، معمولا یک مهاجر بیشتر از ۹۰ روز در زندانی نگهداری نمیشد و بعد از ۹۰ روز موقتا آزاد میشد، ولی در حال حاضر بعضی از مهاجران غیرقانونی ازجمله ایرانیهای زندانی، ۷ یا ۸ ماه و حتی تا ۲ سال در حبس نگهداری میشوند.
مهرآبادی همچنین ضمن ارائه توضیحات درباره انجام پرواز دوم گفت: موضوع بازگشت ایرانیان طبق کنوانسیون وین و کنوانسیون هوانوردی شیکاگو صورت میگیرد.
رئیس دفتر حفاظت از منافع جمهوری اسلامی ایران در واشنگتن همچنین گفت: از لحاظ قوانین و مقررات کنسولی، طبق قوانین مدنی ایران گرفتن پناهندگی یا درخواست پناهندگی، به هیچوجه جرم محسوب نمیشود و افرادی هم که غیرمجاز از کشور خارج شده باشند، با یک جریمه نقدی مشکلشان حل میشود.
وی گفت: در پرواز قبلی هم این عزیزان بدون مشکل وارد کشور شدند و همکاران وزارت خارجه در فرودگاه امام خمینی (ره) از آنان استقبال و تسهیلاتی فراهم کردند که اگر اهل شهرستانها بودند به زادگاه یا شهرشان بروند.