روز جهانی پایان دادن به مصونیت از مجازات برای جنایات علیه خبرنگاران؛ فریادی برای عدالت و حقیقت
کارشناس موسسه صیانت از حقوق زنان طی یادداشتی برای میزان به مناسبت روز جهانی پایان دادن به مصونیت از مجازات برای جنایات علیه خبرنگاران به جنایتهای رژیم صهیونیستی علیه خبرنگاران در نوار غزه پرداخته است.
هر سال در تقویم جهانی، ۲ نوامبر (۱۱ آبان) بهعنوان روز جهانی پایان دادن به مصونیت از مجازات برای جنایات علیه خبرنگاران گرامی داشته میشود؛ روزی برای پاسداشت شجاعت زنان و مردانی که تصمیم میگیرند در میانه گردوغبار واقعیت، حقیقت را بیابند و روایت کنند. خبرنگار بودن تنها به معنای جمعآوری و مخابره خبر نیست؛ بلکه شیوهای از زیستن میان مردم، خطر و وجدان است.
خبرنگاران چشمهای بیدار جامعهاند؛ آنان که بهجای تماشای رویدادها، آنها را به تصویر میکشند و با قلم و دوربینشان، تاریخ را ثبت میکنند. اما در جهانی که حقیقت اغلب قربانی قدرت، جنگ و منافع میشود، خبرنگار بودن خود به میدان نبردی بدل شده است. انتخاب روز ۲ نوامبر، یادآور دو خبرنگار فرانسوی، ژیسلن دوپون و کلود ورلون است که در سال ۲۰۱۳ در مالی ربوده و کشته شدند؛ نمادی از هزاران خبرنگاری که در میدان جنگ به جرم گفتن حقیقت، قربانی خشونت و بیعدالتی شدند. این روز به ما یادآوری میکند که جنایت علیه خبرنگاران، جنایت علیه حقیقت است، و مصون ماندن عاملان چنین خشونتهایی، تهدیدی برای وجدان بشریت است.
امروز، بیش از هر زمان دیگری، یاد این روز با اندوهی عمیق همراه است؛ در جهانی که قدرتهای استعمارگر هر روز بیشتر به سوی وارونه جلوهدادن، سرکوب و تحریف حقیقت میرود، خبرنگاران در خط مقدم نبردی نابرابر برای دانستن و به تصویر کشیدن حق ایستادهاند. همچون خبرنگاران در غزه که با شجاعتی بینظیر، در دو سال گذشته، نسلکشی و جنایات رژیم صهیونیستی علیه مردم بیدفاع، زنان و کودکان را پوشش دادهاند؛ روایتگر رنج، مقاومت و حقیقتی که بسیاری میکوشند خاموشش کنند. بسیاری از آنان در این مسیر جان باختند تا صدای مردم بیگناه غزه در میان آوار جنگ خاموش نماند.
در میدانهای جنگ، خبرنگاران نهتنها گزارشگران رویدادها، بلکه شاهدان تاریخاند. حضور آنان در خط مقدم درگیریها معنایی انسانی دارد: ثبت واقعیتهایی که ممکن است در میان دود و آوار ناپدید شوند. در زمانهای که روایتها بهسرعت دگرگون میشوند و مرز میان حقیقت، و پروپاگاندا باریکتر از همیشه است، خبرنگاران تنها ابزار جامعه برای دسترسی به تصویری واقعی از جنگ به شمار میآیند.
در دو سال گذشته، نسلکشی رژیم صهیونیستی و تخریب وسیع در نوار غزه یکی از سنگینترین و خونبارترین بحرانهای معاصر را رقم زده است. خبرنگاران این منطقه، در حالی که میکوشیدند نقش ناظر و راوی این تصاویر هولناک را ایفا کنند، خود به یکی از قربانیان مستقیم ترورهای این رژیم تبدیل شدند. براساس گزارش اخیر فدراسیون بینالمللی خبرنگاران (IFJ) که در تاریخ ۳۰ اکتبر ۲۰۲۵ منتشر شد، دستکم ۲۲۵ خبرنگار و فعال رسانهای فلسطینی در جریان جنگ علیه غزه جان خود را از دست دادهاند؛ شماری دیگر زخمی یا مفقود شدهاند. این نهاد، به همراه اتحادیه خبرنگاران فلسطینی (PJS)، ضمن محکوم کردن این تلفات، خواستار تحقیق فوری، شفاف و مستقل درباره مرگ خبرنگاران شده است. همچنین کمیته حفاظت از روزنامهنگاران (CPJ) و گزارشگران بدون مرز (RSF) بارها هشدار دادهاند که سطح خشونت و کشتار علیه خبرنگاران در غزه بیسابقه است. آمار این نهادها نشان میدهد تلفات خبرنگاران در جنگ غزه از مجموع تلفات خبرنگاران در تمامی درگیریهای دو دهه اخیر فراتر رفته است.
هدفگیری و ترور خبرنگاران از طرف رژیم صهیونیستی، نه از روی اشتباه، بلکه اقدامی حسابشده برای خاموش کردن جریان آزاد حقیقت است. حذف راویان، نخستین گام در تحریف واقعیت و کنترل روایتهاست. در جریان تجاوز دوازدهروزه این رژیم به خاک ایران نیز همین الگو تکرار شد. یکی از مهمترین و غیرنظامیترین ساختمانها که هدف موشکهای این رژیم قرار گرفت ساختمان مرکزی سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران (IRIB) بود که با نام «ساختمان شیشهای» در شمال تهران شناخته میشود.
این ساختمان با طراحی مدرن و نمای شیشهای خود، هیچگونه کارکرد نظامی ندارد و در واقع مرکز ملی اطلاعرسانی ایران است. هدف قرار دادن ساختمان شیشهای آن هم در برنامه زنده تلویزیونی، حملهای به قلب نظام اطلاعرسانی ایران بود؛ تلاشی برای خاموش کردن صدای حقیقت در زمان جنگ. حملاتی که منجر به زخمی شدن و شهادت دو تن از کارکنان رسانهای صدا و سیما شد. چنین اقدامهایی مصداق نقض فاحش آزادی مطبوعات و تلاش برای پنهانسازی واقعیتهای میدانی با هدف سانسور جنایات این رژیم است.
با وجود همه جنایات و نقضهای آشکار قوانین بینالمللی از طرف رژیم صهیونیستی، نور حقیقت خاموششدنی نیست. خبرنگاران، در هر نقطه از جهان، از غزه تا تهران، از پشت ویرانهها تا دل آتش، همچنان ایستادهاند تا آنچه را میبینند، روایت کنند. آنان با قلم و دوربین خود، در برابر سکوت و تحریف میایستند و اجازه نمیدهند تاریکی بر روایت انسان غلبه کند. تاریخ نشان داده است که هرگاه قدرتها کوشیدهاند صدای حقیقت را با زور و گلوله خاموش کنند، آن صدا رساتر از پیش برخاسته است. هر خبرنگاری که در میدان جنگ جان میبازد، نه نقطه پایان، بلکه آغاز فصلی تازه از بیداری وجدان جهانی است. خون خبرنگاران بر خاک نمیماند؛ بلکه در حافظه مردم و در اسناد حقیقت ریشه میدواند.
امروز جامعه جهانی مسئولیتی انکارناپذیر دارد. سازمانهای بینالمللی، بهویژه سازمان ملل متحد، یونسکو، فدراسیون بینالمللی خبرنگاران (IFJ)، کمیته حفاظت از روزنامهنگاران (CPJ) و سایر نهادهای مدافع آزادی مطبوعات، باید در برابر این کشتارها و ترورهای هدفمند علیه خبرنگاران سکوت نکنند. جهان باید از شعار فراتر رود و با اقدام عملی، پیگیری قضایی و تحقیق مستقل، عاملان و آمران این جنایات را پاسخگو کند. مصونیت از مجازات برای رژیمی که خبرنگاران را هدف قرار میدهند، نقض آشکار اصول عدالت و حقوق بینالملل است؛ رفتاری که خطر تکرار چنین جنایاتی را افزایش میدهد و در عمل به معنای صدور مجوز برای تکرار این جنایات است. دفاع از خبرنگاران، دفاع از حق و حافظه تاریخی بشر است.