واکاوی ظرفیت ها و چالش های اثرگذاری هوش مصنوعی بر حق زنان بر برابری

واکاوی ظرفیت ها و چالش های اثرگذاری هوش مصنوعی بر حق زنان بر برابری باوجود تاثیر هوش‌‌‌مصنوعی بر سهولت زندگی، سرعت پیشرفت‌ آن نگرانی‌های بسیاری را درمورد تقابل، رقابت و جایگزینی میان انسان و هوش-مصنوعی در حوزه‌های مختلف و تاثیر این فناوری بر حقوق‌بشری انسان‌ برانگیخته است. ازسویی، محرومیت زنان از حقوق‌‌‌اولیه‌بشری و اصل برابری زنان و مردان همواره در حقوق‌بین‌الملل و اسناد مربوطه مورد توجه قرار گرفته است.پیوند این دو گزاره هدف پژوهش که شناسایی آثار هوش‌‌مصنوعی بر حق‌زنان ‌بر برابری و کنکاش در ابزار موجود حقوق‌بین‌الملل برای محکوم‌‌کردن این نوع از نابرابری است، را تشکیل می‌دهد. اهداف پژوهش، سبب طرح این دو پرسش اصلی و فرعی شده: هوش‌‌مصنوعی چگونه بر حق زنان بر برابری تاثیر گذاشته‌است؟آیا الزام یا ضمانت‌‌اجرایی برای عدم تبعیض در طراحی سازه‌های مبتنی بر هوش‌مصنوعی در حقوق‌‌بین‌الملل موجود یا متصور است؟ فرض براین‌‌است: هوش‌مصنوعی به تبعیض علیه‌زنان دامن زده لکن توسل به حقوق‌نرم به ویژه در الزام شرکت‌ها به رعایت برابری راهگشاست. با انجام این پژوهش که با روش گردآوری‌اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌ای، مطالعه اسناد و تحلیل‌منطقی، انجام گردید؛ زوایای دقیق‌تری از ورود و تاثیر تبعیض‌‌‌علیه‌زنان در ابزارهای مبتنی بر هوش‌مصنوعی همچون دستیارهای‌شخصی‌مجازی روشن‌‌گردید و ابتکارات کمیته‌رفع‌تبعیض‌علیه‌زنان در توجه به این مساله در خلال بررسی گزارش‌های‌دوره‌ای کشورها، تاکید کمیسیون‌سازمان‌ملل‌متحد درباره وضعیت‌زنان بر این مساله و اقدامات کمیساریاری‌عالی‌‌حقوق‌بشر در ماموریت‌های ویژه و جلسات با شرکت‌های‌بزرگ فناوری برای رعایت اصول‌راهنمای‌سازمان‌ملل‌متحد در تجارت و حقوق‌بشر شایان توجه است. وجود این اسناد و استفاده از ابزار تفسیر می‌تواند در خلا هنجاری موجود(به استثنای اسناد غیرالزام‌آور یونسکو و قانون هوش‌مصنوعی اتحادیه‌اروپا با قابلیت‌اعمال منطقه‌ای) یاری‌رسان باشد. حیدری ترک آباد, فهیمه و زمانی, سید قاسم واکاوی ظرفیت ها و چالش های اثرگذاری هوش مصنوعی بر حق زنان بر برابری فصلنامه تحقیقات حقوقی, (), - doi: 10.48308/jlr.2025.237379.2803 حیدری ترک آباد, فهیمه , و زمانی, سید قاسم "واکاوی ظرفیت ها و چالش های اثرگذاری هوش مصنوعی بر حق زنان بر برابری", فصلنامه تحقیقات حقوقی, , , 1404, - doi: 10.48308/jlr.2025.237379.2803 حیدری ترک آباد, فهیمه, زمانی, سید قاسم 'واکاوی ظرفیت ها و چالش های اثرگذاری هوش مصنوعی بر حق زنان بر برابری', فصلنامه تحقیقات حقوقی, (), pp doi: 10.48308/jlr.2025.237379.2803 فهیمه حیدری ترک آباد و سید قاسم زمانی, "واکاوی ظرفیت ها و چالش های اثرگذاری هوش مصنوعی بر حق زنان بر برابری," فصلنامه تحقیقات حقوقی, (1404): -, doi: 10.48308/jlr.2025.237379.2803 حیدری ترک آباد, فهیمه, زمانی, سید قاسم واکاوی ظرفیت ها و چالش های اثرگذاری هوش مصنوعی بر حق زنان بر برابری فصلنامه تحقیقات حقوقی, 1404; (): - doi: 10.48308/jlr.2025.237379.2803