مبنای مسئولیت مدنی عوامل مرتبط با عملکرد سیستمهای هوش مصنوعی در اسناد اتحادیه اروپا و حقوق ایران

مبنای مسئولیت مدنی عوامل مرتبط با عملکرد سیستمهای هوش مصنوعی در اسناد اتحادیه اروپا و حقوق ایران در اسناد اتحادیه اروپا با توجه به مسئولیت مدنی(بدون تقصیر) متمایز برای تولید کننده فرآورده معیوب از زمان تصویب دستورالعمل (PLD)از 1985 ، مسئولیت تولیدکنندگان هوش مصنوعی نیز در سال 2022 با اصلااحیه پیشنهادی همان دستور العمل بر پایه مسئولیت بدون تقصیر تنظیم گردید . نسبت به ارائه دهندگان و بکارگیرندگان سیستمهای هوش مصنوعی به دلیل فقدان سابقه پیشین قانونگذاری، دستور العمل پیشنهادی جدید و جداگانه ای موسوم به AILD در سال 2022 و قانون هوش مصنوعی 2024 بر مبنای درجه خطر تنظیم شد که بر خلاف تولیدکننده ،بر پایه مسئولیت مبتنی بر تقصیر مفروض برای سیستمهای پرخطر و مسئولیت مبتنی بر تقصیر برای سسیستمهای کم خطراستوار است .با این وجود نوعی ابهام و همپوشانی در دامنه شمول برخی عناوین نظیر تولیدکننده، اپراتور،ارائه دهنده در این اسناد به چشم می خورد.در نظام حقوقی ایران،قانون حمایت از مصرف کننده می تواند با حذف تبصره ماده 2 این قانون ،متضمن مسئولیت بدون تقصیر تولید کننده(شامل عرضه کننده) سیستمهای هوش مصنوعی معیوب تلقی شود. نسبت به بکارگیرندگان سیستمهای هوش مصنوعی ماده 78قانون تجارت الکترونیکی و تبصره 2 ماده 526 ق.م.ادر وضع کنونی نمی تواند پاسخگوی درجات ریسک سیستمهای هوش مصنوعی باشد. پیشنهاد نگارنده به مانند اتحادیه اروپا ، وضع قوانین جدید و یا اصلاح قوانین با تکیه بر نظام مسئولیت بدون تقصیر برای تولیدکنندگان ،مسئولیت مبتنی بر تقصیر مفروض برای ارائه دهندگان و بکارگیرندگان سیستمهای پرخطر و مسئولیت مبتنی بر تقصیر برای سیستمهای کم خطر است مبنای مسئولیت مدنی عوامل مرتبط با عملکرد سیستمهای هوش مصنوعی در اسناد اتحادیه اروپا و حقوق ایران فصلنامه تحقیقات حقوقی, (), - doi: 10.48308/jlr.2025.235893.2736 کشاورز, اسماعیل "مبنای مسئولیت مدنی عوامل مرتبط با عملکرد سیستمهای هوش مصنوعی در اسناد اتحادیه اروپا و حقوق ایران", فصلنامه تحقیقات حقوقی, , , 1404, - doi: 10.48308/jlr.2025.235893.2736 کشاورز, اسماعیل 'مبنای مسئولیت مدنی عوامل مرتبط با عملکرد سیستمهای هوش مصنوعی در اسناد اتحادیه اروپا و حقوق ایران', فصلنامه تحقیقات حقوقی, (), pp doi: 10.48308/jlr.2025.235893.2736 اسماعیل کشاورز, "مبنای مسئولیت مدنی عوامل مرتبط با عملکرد سیستمهای هوش مصنوعی در اسناد اتحادیه اروپا و حقوق ایران," فصلنامه تحقیقات حقوقی, (1404): -, doi: 10.48308/jlr.2025.235893.2736 کشاورز, اسماعیل مبنای مسئولیت مدنی عوامل مرتبط با عملکرد سیستمهای هوش مصنوعی در اسناد اتحادیه اروپا و حقوق ایران فصلنامه تحقیقات حقوقی, 1404; (): - doi: 10.48308/jlr.2025.235893.2736