حیوانات به مثابه طرف بالقوه حق، درپرتو رویکرد طبیعت محوری حقوق، مطالعه نظام های حقوقی ایران و فرانسه

حیوانات به مثابه طرف بالقوه حق، درپرتو رویکرد طبیعت محوری حقوق، مطالعه نظام های حقوقی ایران و فرانسه حقوق حیوانات در مسیر تحول تاریخی خود، تحت تأثیر دو رویکرد اصلی و بنیادین "بهره‌گرا" و "حق‌محور" قرار گرفته است. در رویکرد حق‌گرا، حیوانات از حق زندگی بدون دخالت و سلطه انسان‌ها برخوردار هستند. این دیدگاه، حامی لغو استثمار حیوانات از طریق ایجاد تغییرات قانونی و فراتر از آن، و به رسمیت شناختن "افراد حیوانی"به عنوان دارندگان حقوق است. در مقابل، رویکردهای مبتنی بر منافع انسانی، محور غالب احکام حقوقی در زمینه تضمین حق بر محیط‌زیست سالم در حقوق داخلی هستند.یکی از دکترین‌های رقیب در حوزه مطالعات زیست‌محیطی، "طبیعت‌محوری حقوقی" است که نادیده گرفتن منافع و حقوق بالقوه عناصر غیرانسانی محیط را نقد می‌کند. این مقاله به بررسی موانع، زمینه‌های ظهور، و مصادیق رویکردهای طبیعت‌محور در حقوق داخلی فرانسه و ایران می‌پردازد. فرضیه اساسی پژوهش بر این پایه است که تضمین حق بر محیط‌زیست متعادل، سالم، و ایمن، نیازمند کاهش انسان‌محوری و حرکت به سوی تفکری جامع‌تر است که انسان را در کنار محیط می‌بیند.از سوی دیگر، گفتمان تنوع‌زیستی که یکی از ابعاد آن مبتنی بر حفاظت و حمایت از گونه‌های زیستی است، ما را متعهد می‌کند تا با هرگونه بهره‌کشی نهادینه که منجر به کالاشدگی حیوانات و کنترل افراطی توسط انسان می‌شود، مقابله کنیم. با پذیرش الگوی "اهلیت تمتع" و مبنای رویکرد حق‌گرا، این پژوهش به دنبال حق‌انگاری برای "افراد حیوانی" است. فضائلی, مصطفی , مشهدی, علی و ابطحی, شراره حیوانات به مثابه طرف بالقوه حق، درپرتو رویکرد طبیعت محوری حقوق، مطالعه نظام های حقوقی ایران و فرانسه فصلنامه تحقیقات حقوقی, (), - doi: 10.48308/jlr.2025.232740.2562 فضائلی, مصطفی , , مشهدی, علی , و ابطحی, شراره "حیوانات به مثابه طرف بالقوه حق، درپرتو رویکرد طبیعت محوری حقوق، مطالعه نظام های حقوقی ایران و فرانسه", فصلنامه تحقیقات حقوقی, , , 1403, - doi: 10.48308/jlr.2025.232740.2562 فضائلی, مصطفی, مشهدی, علی, ابطحی, شراره 'حیوانات به مثابه طرف بالقوه حق، درپرتو رویکرد طبیعت محوری حقوق، مطالعه نظام های حقوقی ایران و فرانسه', فصلنامه تحقیقات حقوقی, (), pp doi: 10.48308/jlr.2025.232740.2562 مصطفی فضائلی , علی مشهدی و شراره ابطحی, "حیوانات به مثابه طرف بالقوه حق، درپرتو رویکرد طبیعت محوری حقوق، مطالعه نظام های حقوقی ایران و فرانسه," فصلنامه تحقیقات حقوقی, (1403): -, doi: 10.48308/jlr.2025.232740.2562 فضائلی, مصطفی, مشهدی, علی, ابطحی, شراره حیوانات به مثابه طرف بالقوه حق، درپرتو رویکرد طبیعت محوری حقوق، مطالعه نظام های حقوقی ایران و فرانسه فصلنامه تحقیقات حقوقی, 1403; (): - doi: 10.48308/jlr.2025.232740.2562