سند جامع علم و فناوری در حوزه دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران (مصوبه جلسه 837 مورخ 5/ 12/ 1399 شورای عالی انقلاب فرهنگی)

مشروح خبر:

سند جامع علم و فناوری در حوزه دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران (مصوبه جلسه 837 مورخ 5/ 12/ 1399 شورای عالی انقلاب فرهنگی)

سند جامع علم و فناوری در حوزه دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران» که بنا به پیشنهاد مشترک وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و ستاد علم و فناوری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، در جلسه 837 مورخ 05/ 12/ 1399 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است، به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ می‌گردد:

نیروهای مسلح انقلابی و قدرت آفرین در چارچوب فکری انقلاب اسلامی و در مسیر تحقق اهداف و آرمان های آن، خط مقدم تحرک و نشانه اقتدار ملت است. علم و فناوری به عنوان یکی از پیشران های اصلی و موتورهای محرک پیشرفت کشور در گام دوم انقلاب اسلامی است که این امر در حوزه دفاع و امنیت کشور از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و نیازمند طرح ریزی دقیق و جامع است.

با استناد به سیاست های کلی علم و فناوری و سیاست های کلی نظام در موضوع خودکفایی دفاعی و امنیتی ابلاغی مقام معظم رهبری (حفظه الله) و باتوجه به راهبرد کلان 7 از نقشه جامع علمی کشور، شورای عالی انقلاب فرهنگی سند «جامع علم و فناوری در حوزه دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران» که از این پس به اختصار «سند» نامیده می‌شود به شرح مواد آتی، طراحی و تدوین گردیده است.

در این راستا، «سند» به گونه ای تدوین شده است که مجموعه ای پویا و یکپارچه جهت دستیابی به اقتدار علمی و فناوری حوزه دفاع و امنیت مهیا شود و با همراهی ذی نفعان دخیل در پیشرفت علمی و تربیت انسان هایی آزاد اندیش و برخوردار از قدرت منطق همراه با منطق قدرت، ارتباط گسترده با جامعه علمی و تقویت سرریز متقابل علم و فناوری بین بخش های نظامی و ملی را ساماندهی کند.

ماده 1– اصول و ارزش ها با توجه به مبانی ارزشی نظام علم و فناوری مصرح در اسناد راهبردی شورای عالی انقلاب فرهنگی از جمله نقشه جامع علمی کشور، اصول و ارزش های بنیادین بخش علم و فناوری دفاعی و امنیتی کشور بدین شرح مقرر می‌گردد:

1) حاکمیت جهان بینی دینی و مبانی، اصول و منابع معرفتی و شناختی برگرفته از آن در تمام ساحت ها و شئون اقتداریابی علمی و هماهنگی نظام مند همه علوم با یکدیگر و با دین مبین اسلام؛

2) قرآن محوری در همه فرایندهای تولید، توزیع و کاربست علم و فناوری؛

3) تداوم خط و روش ولایت الهیه به عنوان جان مایه حرکت علمی نیروهای مسلح و اعمال آن در مسیر جهان ترازی؛

4) جامعیت و کاملیت اسلام به عنوان یک اندیشه نظام مند برای پایه گذاری تفکر علمی از سطح نظریه پردازی، تولید علم و فناوری، معماری و طراحی مولفه ها، الگوها و نظامات علمی؛

5) حیات انقلابی و تلاش جهادی در راه پیشرفت علمی انقلاب اسلامی؛

6) همزیستی مسالمت آمیز با غیردشمنان در عین دشمن‏ ستیزی در مسیر تحقق اهداف علمی دفاعی انقلاب اسلامی؛

7) حداکثر اتکاء، اعتماد و استفاده از ظرفیت های ملی دانشگاهی، پژوهشی، دانش بنیان و صنعتی از جمله بخش خصوصی با توجه به صیانت علمی، وفاداری، رازداری و کتمان اسرار علمی؛

8) بهره وریِ مدیریت علمی با کارآمدی، اثربخشی، هماهنگی و هم افزایی بخش های مختلف سازمانی و بین سازمانی، ارزش آفرین و هدایت گر؛

9) تحول گرایی، شکستن انگاره ها، سنت ها و الگوهای رفتاری نادرست و ناکارآمد و عدم ایستایی و روزمرگی؛

10) شجاعت علمی، نوآوری، ابتکار و درنوردیدن راه های جدید و میان بر و رویش های نوبه نو با بهره مندی از آخرین دستاوردهای علمی و تجارب موفق گذشته؛

11) جامعیت و توازن علم، فناوری و محصول به شکل هم افزا، منسجم و یکپارچه؛

12) بها دادن و ارزش گذاری در گزینش، انتصابات و حمایت از انسان های اندیشمند، نخبه جوان و مبتکر.

ماده 2– چشم انداز در افق 1414 جمهوری اسلامی ایران یکی از قدرت های برتر علمی و فناوری در حوزه دفاعی و امنیتی جهان با ویژگیهای زیر است:

1) الهام بخش، تاثیرگذار و زمینه ساز وحدت و همکاری های علمی و ترویج فرهنگ مهدوی (عج) در مقیاس جهانی؛

2) توانا در شکستن مرزهای دانش و تولید کننده علوم و فناوری های بومی نرم، نیمه سخت و سخت دفاعی و امنیتی مورد نیاز؛

3) پشتیبان علمی پیشرفت همه جانبه کشور در گام دوم انقلاب اسلامی و برخوردار از نقش کلیدی در تحقق مرجعیت علمی جمهوری اسلامی ایران در جهان؛

4) سازمان و نیروی انسانی فعال، ولایت مدار، مسئولیت پذیر، ایثارگر، شهادت طلب، مومن، رضایت مند، برخوردار از خودباوری، وجدان کاری و انضباط، دشمن شناس، با روحیه تعاون و مشارکت علمی، متعهد به نظام و عظمت ایران اسلامی؛

5) برخوردار از بالاترین سطح اثربخشی در ارتقای نوآوری ملی؛

6) موثر در تقویت دیپلماسی دفاعی و امنیتی و عمومی کشور.

1) استحکام بخشی ساخت درونی قدرت بر پایه مولفه علم و فناوری دفاعی و امنیتی؛

2) جهان ترازی و کسب اقتدار علمی دفاعی و امنیتی و پیشتازی و پیش برندگی علمی کشور؛

3) دستیابی به علوم و فناوری های برترساز دفاعی با حداکثر همکاری های اثربخش با بخش ملی و بین المللی

4) توانایی در تولید سامانه ها، تجهیزات و محصولات بدیع و نوظهور دفاعی با شکستن مرزهای دانش؛

5) همکاری در کسب مرجعیت علمی و فناوری کشور و افزایش سهم نخبگان و استعدادهای برتر در همکاری های علمی؛

6) افزایش سهم دانشگاه ها، مراکز پژوهشی، شرکت های دانش بنیان و صنعتی بخش ملی با تاکید بر بخش خصوصی در پژوهش های توسعه فناوری در حوزه دفاع و امنیت و کمک به تحقق اهداف نقشه جامع علمی کشور؛

7) برخورداری از اشراف هوشمند بر محیط متغیر، پرفراز و نشیب و پرشتاب جهان معاصر، پیچیدگی ها، عدم قطعیت ها و ابهامات و تهدیدات نوپدید؛

8) گشایش عرصه های جدید از علوم تحولی و تغییر انگاره ها و نهادینه شدن خلاقیت و نوآوری قابلیت ساز و مزیت آفرین در حوزه دفاعی و امنیتی؛

9) افزایش سهم صادرات محصولات دفاعی از صادرات کل کشور و افزایش همکاری های علمی و فناوری با کشورهای همسوی گفتمان انقلاب اسلامی در عرصه بین الملل؛

10) دستیابی به سرمایه های انسانی علمی تراز انقلاب اسلامی و ارتقاء توانمندی ها و آمادگی های کارکنان نیروهای مسلح در پیشبرد امور علمی.

1) هم افزایی، پویایی و پایایی اجزای قدرت علمی دفاعی و امنیتی با عناصر و مولفه های قدرت ساز ملی؛

2) به کارگیری ظرفیت های علمی و فناورانه بخش ملی و خصوصی در راستای قابلیت سازی و ایجاد توانمندی در پاسخگویی به نیازهای دفاعی از جمله بهره گیری از اساتید، محققین، دانشجویان، ظرفیت علمی عظیم بسیج و سرباز محققین وظیفه؛

3) سرریز فناوری های توسعه یافته بخش دفاع به بنگاه های اقتصادی و خدماتی کشور و بهره گیری حداکثری از ظرفیت های ملی در نظام نوآوری دفاعی پایدار؛

4) افزایش توجه و تمرکز بر نوآوری های اساسی، با رویکرد خلاقانه جدید و کشف راه های میانبر؛

5) اهتمام به توسعه هم زمان و متوازن علوم پایه و علوم کاربردی در حوزه های نرم، نیمه سخت و سخت، و جهت دار نمودن رشته های مورد نیاز نیروهای مسلح در دانشگاه ها با تاکید بر رویکردهای بین رشته ای؛

6) بهره برداری از الگوهای علمی و نظریه های اندیشمندان و صاحب نظران، با تقیّد بر اصول، ارزش ها و آموزه های اسلامی و تشویق و ترغیب الگوسازی درون زای اسلامی – ایرانی پیشرفت در بخش دفاعی؛

7) تقویت گفتمان جنبش نرم افزاری در حوزه دفاع و امنیت به منظور ایجاد ظرفیت تحول ساز در حرکت های مبنایی و بنیادین در سطح علوم، منطبق با اصول و منطق اسلامی؛

8) در دست داشتن نبض تفکر و نیازهای آینده جامعه با اشراف راهبردی بر محیط دفاعی و امنیتی؛

9) تقویت و توسعه نظام مند و هوشمند حکمرانی اسلامی، رهبری و مدیریت راهبردی، مدیریت دانش و پویایی سازمان؛

10) توقف و یا تغییر جهت فعالیت های تحقیقاتی با مزیت اثربخشی پائین؛.

11) توسعه کیفی و کمّی سرمایه های انسانی در حوزه علم و فناوری دفاعی و امنیتی و جهت دهی آموزش و پژوهش نیروهای مسلح به منظور توسعه دانش، مهارت ها، قابلیت ها و فناوری های برترساز؛

12) ارتقای سرمایه اجتماعی ولایی با ایجاد فرهنگ و فضای گفتمانی در راستای جریان سازی، تعمیق و پایبندی به منویات فرماندهی معظم کل قوا امام خامنه ای (مدظله العالی) در پیکره آموزش، تحقیقات و توسعه صنایع نرم و سخت نیروهای مسلح.

1) آمایش علمی سرزمینی و توسعه متعادل و متوازن قابلیت ها و ظرفیت های دانش بنیان کشور و بخش دفاع و ایجاد سازوکارهای لازم برای شناسایی و حداکثر بهره گیری از ظرفیت های خالی معطّل و جدید در سطح ملی؛

2) ایجاد زیرساخت های لازم برای استفاده همه جانبه از قابلیت ها و ظرفیت های دفاعی و ملی و مشارکت فعال مراکز تحقیق و توسعه نیروهای مسلح در پژوهش های بنیادی، کاربردی و توسعه ای و توسعه حوزه های بین رشته ای؛

3) ایجاد، یکپارچه سازی و به هنگام سازی نظامات کلان، ساختارها و نهادهای علم و فناوری نیروهای مسلح مبتنی بر صیرورت و در چارچوب معماری نیروهای مسلح آینده؛

4) ایجاد ساختاری واحد، مقتدر و یکپارچه با اعتبار و ضمانت اجرایی و نفوذ لازم برای مدیریت و راهبری جریان تحقیق و توسعه و تمرکز بر اجرای طرح های کلان پژوهش و فناوری متناسب با نیازهای حال و آینده کشور و طراحی و اجرای نظام احصاء و شکست مسائل در حوزه دفاعی و امنیتی؛

5) ایجاد ساز و کار انتقال الگوهای موفق و فناوری های نرم مدیریت تحقیقات و فناوری از بخش دفاعی به بخش ملی و خصوصی به منظور گسترش شبکه توانمند علمی کشور؛

6) ایجاد جریان گسترده و پویای ایده زایی بدیع در راستای استقرار نظام نوآوری دفاعی و ترویج و ارتقای فرهنگ نوآوری جهشی و خلاقیت در کشور؛

7) توسعه و تقویت همکاری ها و شبکه های علمی پژوهشی فناورانه دفاعی و امنیتی با بخش ملی شامل دانشگاه ها، مراکز علمی، دانشمندان و پژوهشگران و بنگاه های توسعه دهنده فناوری و نوآوری خصوصی با تاکید بر ایجاد انعطاف و سهولت در همکاریهای متقابل؛

8) ایجاد صنایع نوین و دانش بنیان دفاعی و امنیتی به منظور توسعه تجهیزات و محصولات بدیع و نوظهور دفاعی و پشتیبانی از شرکت های نوآور و تجاری ساز محصولات دو یا چندمنظوره در بخش ملی؛

9) ایجاد نظام دیپلماسی علمی انقلابی در پاسداری از اقتدار جمهوری اسلامی ایران و گسترش همکاری های بین المللی در حوزه دفاعی و امنیتی در چارچوب سند جامع روابط علمی بین المللی جمهوری اسلامی ایران؛

10) ایجاد و پیاده سازی سازوکار بهره برداری حداکثری از ظرفیت های حوزه های علمیه در علوم انسانی و در موضوعات مرتبط با حوزه دفاعی و امنیتی؛

11) طرح ریزی مبانی تحول ساز علوم و انگاره های نوین دفاع و متحول سازی و ارتقای کمّی و کیفی علوم انسانی بر اساس مکتب دفاعی و امنیتی اسلام؛

12) ایجاد دانشگاه تراز انقلاب اسلامی (حکمت بنیان) در سازمان های نیروهای مسلح و طراحی سازوکارهای لازم برای بکارگیری و پرورش استعدادهای برتر و نخبگان در حوزه دفاعی و امنیتی و توانمندسازی ایشان؛

13) یکپارچگی در آموزش های نیروهای مسلح به منظور شکل گیری پیکره دانشی، مهارتی و بینشی هم افزا و جامع، با تاکید بر ایجاد تحول در سطح اندیشه، عوامل معنوی، آموزه های کلیدی و مهارت محوری و تربیت و تعالی مدیران، مدرسان و پژوهشگران حوزه علمی در تراز انقلاب اسلامی؛

14) طراحی و پیاده سازی رویکردهای مدیریت یکپارچه و تفکر راهبردی و نهادینه سازی مدیریت هوشمند دانش در حوزه دفاعی و امنیتی

15) طراحی و پیاده سازی ساز و کار استفاده از ظرفیت سرباز محققین کشور با امکان توانمندسازی و مهارت آموزی ایشان در تحقیقات و توسعه علوم و فناوریهای دفاعی و امنیتی با رویکرد آینده سازی نیروهای جوان و نخبه

ماده 6– حوزه های اولویت دار دفاعی و امنیتی حوزه های اصلی و فرعی علوم و فناوری های اولویت دار علم و فناوری دفاعی و امنیتی به شرح زیر است. تشریح جزئیات مورد نظر، پس از تصویب این سند در قالب تعاملات با دستگاه ها و مراکز دانشگاهی بخش ملی انجام خواهد شد.

الف) سیاستگذاری کلان و نظارت و ارزیابی سیاست گذاری و نظارت کلان «سند» در بخش ملی بر عهده شورای عالی انقلاب فرهنگی است.

ب) سیاستگذاری اجرایی، هماهنگی و اجرایی سازی به منظور سیاست گذاری اجرایی، هماهنگی و اجرایی سازی «سند» در بخش ملی و نظارت بر حسن اجرای آن، “شورای راهبردی علم، فناوری و نوآوری دفاعی و امنیتی” توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی با ترکیب زیر تشکیل می‌گردد:

17) و 18) دو نفر از اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی به انتخاب شورای عالی انقلاب فرهنگی؛

19) معاون طرح، برنامه و بودجه ستاد کل نیروهای مسلح؛

20) معاون علوم، تحقیقات و فناوری ستاد کل نیروهای مسلح (دبیر شورا)؛

تبصره 1: به اقتضای موضوع جلسات، از روسای دستگاه ها و سایر افراد ذیصلاح با حق رای دعوت به عمل خواهد آمد.

تبصره 2: از زمان تصویب این «سند»، این شورا به عنوان یکی از شوراهای تخصصی شورای عالی انقلاب فرهنگی محسوب و عنوان آن، به ماده 18 آیین نامه داخلی شورای عالی، اضافه خواهد شد.

تبصره 3: شورا می‌تواند برای پیگیری امور تخصصی خود، نسبت به تشکیل کمیسیون های تخصصی اقدام نماید.

تبصره 4: آیین‌نامه داخلی شورا در اولین جلسه شورای مذکور به تصویب خواهد رسید.

1). تصویب اسناد، نقشه های راه و برنامه های 5 ساله توسعه علم، فناوری و نوآوری دفاعی و امنیتی کشور در مسیر دستیابی به اهداف «سند»؛

2). نظارت و ارزیابی پیاده سازی و تحقق اهداف «سند» و ارائه گزارش سالانه به شورای عالی انقلاب فرهنگی؛

3). تصویب نظامات اجرایی، زیرساختی و نظارتی، ساز و کارهای اجرا و اصلاح ساختارها و فرآیندهای دانش، آموزش، پژوهش، فناوری و نوآوری دفاعی و امنیتی کشور؛

4). انسجام بخشی و ایجاد هماهنگی دستگاه های مرتبط کشور در اجرای «سند»؛

5). ساماندهی و ایجاد قطب های علمی و جهت دهی منابع و ظرفیت های نیروهای مسلح و کشور در راستای دستیابی به علوم و فناوری های قدرت ساز دفاعی و امنیتی ؛

6). بررسی وضع موجود علم و فناوری دفاعی و امنیتی کشور و رصد و پایش محیطی، رقبا و تحولات جهانی؛

7). پیشنهاد روزآمدسازی «سند» به شورای عالی انقلاب فرهنگی؛

تبصره 5: تعیین نقش دستگاه ها، دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و شرکت های فناور، دانش بنیان و تولیدی بخش ملی و خصوصی در پیاده سازی اولویت ها و نگاشت نهادی و برنامه اجرایی لازم؛ در قالب اسناد و آیین‌نامه های مربوطه، ظرف مدت 6 ماه از تاریخ تشکیل شورای راهبردی، توسط این شورا به تصویب خواهد رسید.

ماده 9 – این «سند» مشتمل بر یک مقدمه و 9 ماده و 5 تبصره، در جلسه 837 شورای عالی انقلاب فرهنگی، مورخ 5 اسفند 1399 به تصویب رسید و از تاریخ ابلاغ لازم الاجرا است.

رئیس جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی – حسن روحانی