نقش سازوکارهای عدالت انتقالی در مقابله با زیست‌بوم‌زدایی: حمایت از جوامع آسیب دیده

خلاصه خبر:

زیست‌بوم‌زدایی در جوامع آسیب‌دیده، به نابودی اکوسیستم‌ها و در نهایت فروپاشی ساختارهای اجتماعی-فرهنگی می‌انجامد. این تخریب گسترده و نظام‌مند محیط‌زیست که مصداق مرگ اجتماعی است، با نابودی همزمان منابع معیشتی و میراث فرهنگی جوامع آسیب‌دیده، نیازمند پاسخی جامع و چندبعدی در قالب سازوکارهای عدالت انتقالی است. خلأ سازوکارهای مؤثر در مقابله با زیست‌بوم‌زدایی و جبران خسارات وارده به جوامع آسیب‌دیده، ناشی از ناکارآمدی نظام‌های حقوقی موجود (اعم از سنتی و مدرن) است که عمدتاً برای دعاوی فردی طراحی شده‌اند؛ از این رو، بهره‌گیری از سازوکارهای نوین عدالت انتقالی با رویکرد جامع‌نگر، امکان جبران خسارات اجتماعی-فرهنگی را فراهم می‌آورد. این پژوهش با طرح این پرسش اساسی که «چگونه سازوکار‌های عدالت انتقالی می‌توانند در مقابله با زیست‌بوم‌زدایی و احیای جوامع آسیب‌دیده مؤثر واقع شوند؟» به بررسی پنج سازوکار اصلی عدالت انتقالی -حقیقت‌یابی، عدالت، جبران خسارت، مصالحه و تضمین عدم تکرار- می‌پردازد. این سازوکارها در شناسایی، مستندسازی، پیگرد قانونی متخلفان، جبران خسارت قربانیان و اصلاح ساختارهای معیوب موثر واقع می‌شوند. روش‌شناسی این مطالعه مبتنی بر رویکرد توصیفی-تحلیلی است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که اجرای هماهنگ این سازوکار‌ها می‌تواند به تحول جوامع از وضعیت تحمل تخریب محیط زیست به سمت حفاظت فعال از اکوسیستم‌ها و احترام به حقوق زیست محیطی کمک کند.