ماهیت و آثار دعوای دین و خسارت در حقوق انگلستان و ایران با تأکید بر آراء قضائی

خلاصه خبر:

اولین شیوة مقابله با نقض قرارداد در حقوق انگلستان پرداخت خسارت است که معمولاً با پرداخت مبلغی پول صورت می‌گیرد و الزام به اجرای عین تعهد جنبة استثنائی دارد. در مواردی که موضوع تعهد انجام دادن یا ندادن کاری غیر از پرداخت پول است، تفاوت دعوای خسارت با دعوای الزام به اجرای عین تعهد روشن است اما در مواردی که موضوع تعهد پرداخت وجه نقد است، تمایز این دو دعوا با ابهام مواجه می‌شود؛ چراکه در این صورت، خواستة هر دو دعوایِ خسارت و الزام به انجام تعهد، مطالبة مبلغی وجه نقد است. با این حال، حقوقدانان انگلیسی به تفکیک ماهیت این دو دعوا وتمایز آثار آن دو توجه کرده‌اند. ازجمله‌ این که در دعوای مطالبه وجه نقد، اثبات شرایط مسئولیت و مسئله تعیین میزان خسارت مطرح نمی‌شود. بحث در مورد تفاوت دعوای خسارت با دعوای دین در حقوق ایران هم قابل طرح است. در حقوق کشورمان با توجه ذکر اتلاف و تسبیب به عنوان مبنای پرداخت خسارت در ماده 515 ق.آ.د.م.، دعوای خسارت ناشی از قرارداد درواقع به دعوای دین ناشی از اتلاف و تسبیب تبدیل می‌شود. از سوی دیگر، هرچند که تبصره 2 این ماده عدم النفع را قابل مطالبه ندانسته اما دعوای مربوط به نقض قرارداد اگر در قالب مطالبة دین باشد حتی با وجود تبصره مذکور هم قابل پذیرش است. در حقوق ایانران، از برخی نصوص قانونی مانند مواد 515 و 522 ق.آ.د.م. تمایز این دو دعوا استفاده می‌شود و در برخی از آراء قضائی نیز به این تمایز و آثار آن توجه شده است.