تصویر «قدرت حاکم» در آینة اشعار سدة چهارم تا هشتم هجری

خلاصه خبر:

در ساحت نظم و به تعبیری، در مقام آفرینندگی واژه ها در قالب عباراتی نغر و شاعرانه، آنچه پیش از هر چیز اتفاق می افتد و بیش از هر عاملی بر ذهن و ضمیر آدمی اثر می‌گذارد، برانگیختگی حس مشترک اجتماعی و هم ذات پنداری فردی با شاعران، و صد البته، انتقال دقیق و عمیق احساسات و عواطف انسانی، با مقاصدی در ظاهر زیباشناسانه و در باطن شناخت شناسانه است. مقاله پیش رو از ورای آرایه ها و تجاربِ خردِ دیرپای متون ادب فارسی، صرفا از روزنة دید بنیانگذران فرهنگ و اندیشه و برخی شعرای سده‌های چهارم تا هشتم هجری قمری، بر آن است تا با تمسک به گزیده‌ای از آن اشعار حکیمانه و عبرت آمیز، اندکی به ژرفای اشارات ایشان، که خود ناظران و شاهدان اصلی صحنه تاریخ بوده و در آفرینش معانی و خلق و تصویرگری وقایع نقش داشته اند، پی برد. باری، چنین می نماید که پی رنگ و طرح وارة مرسوم از قدرت در دوره ای که بدان می پردازیم، بر خلاف پنداری که «قدرت را شّر لازم» می انگارد، در انگارة «قدرت چون شر مطلق و نا لازم» بازنمایی شود. از این رو، در مقاله پیش رو، نگارنده با باور به اینکه تلقی رایج و مرسوم شاعران سده پیش گفته بنا به تجربه و ادراک مظاهر قدرت، شر انگاری و شر پنداری قدرت حاکمان در عرصه عمومی بوده است، بر آن است تا با رویکردی توصیفی- تحلیلی به زوایایی از این تلقیات و تجسمات و تصاویر شاعرانه پی برد.