اعتبارسنجی هم‌افزایی آراء فقهی در کشف و اختیار نظریه شریعت‌محور، مبتنی بر دیدگاه‌های شهید صدر؛ با تطبیق آن در فرایند کشف نظریه کیفری

خلاصه خبر:

به‌واسطه سرعت بیش از پیش تحولات اجتماعی، بسط سریع ساختارهای تمدنی غرب در قاطبه فرهنگ‌ها، و همچنین وقوع انقلاب اسلامی ایران، نگرش کلان به احکام شرعی و استخراج خطوط مشی اسلام در ساحات مختلف اجتماعی، اهمیتی دوچندان یافته است. با این حال، استنباط روش‌مند این نظریات به‌گونه‌ای که هم قابلیت انتساب به اسلام را داشته و هم به‌لحاظ اصولی حجیت داشته باشد، نیازمند نوآوری فقهی است. یکی از فقهای معاصر که هم روش خود را در استخراج نظریه تبیین کرده و هم در امتداد آن به‌صورت عینی اقدام به نظریه‌پردازی نموده، شهید آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر است. هم‌افزایی آراء فقهی یا بهره‌گیری هم‌زمان از آراء فقیهان مختلف در طراحی و اختیار نظریه، یکی از عناصر روشی نظریه‌پردازی ایشان است. این پژوهش که مبتنی بر روش توصیفی تحلیلی صورت پذیرفته، درصدد سنجش قلمرو اعتبار ادله این نظریه اصولی با عنایت به آراء موافق و مخالف آن است، و در راستای عینیت‌بخشی به این الگو، اقدام به تطبیق فرضی آن در قلمرو سیاست حاکم بر حدود نموده است. بر پایه یافته‌های این پژوهش، پنج دلیل کاشفیت معرفت‌شناختی، انسداد صغیر، استقراء احکام شرعی، موافقت احتمالی با واقع، و نهایتاً اختیار ولی فقیه، هر کدام با قیودی خاص مثبت وجوهی از هم‌افزایی آراء فقهی است. اثبات حجیت این روش می‌تواند یکی از اصلی‌ترین موانع نظریه‌پردازی فقهی را، از جمله در حوزه نظریه مجازات برطرف سازد. هم‌چنین تطبیق این روش در فرایند کشف نظریه اهداف مجازات‌های حدی، در شناسایی جایگاه و فهم چالش‌های فرایند کشف و اختیار نظریه شریعت‌محور راهگشا خواهد بود.